Begroting 2013

Algemene beschouwingen GroenLinks op programmabegroting 2012-2016 Schouwen-Duiveland.

 

De programmabegroting 2013-2016 doornemend constateert GroenLinks Schouwen-Duiveland dat het goed gaat met onze gemeente. Financieel gezien in elk geval. Dat blijkt uit de aanbiedingsbrief, 10 programmabegrotingen met aangepast- of nieuw beleid, het overzicht met algemene dekkingsmiddelen, 6 verplichte paragrafen, een toelichting en een batterij aan cijfers die bovengenoemde gunstige financiële positie nader toelicht. Tenslotte volgen nog de nodige kengetallen en bijlagen ter onderbouwing. Een intensief karwei, zowel om het op te stellen als om het door te nemen. Complimenten aan de ambtelijke organisatie en het college van B&W zijn daarvoor op zijn plaats. Bij deze! En echt niet alleen omdat het boekwerk ditmaal slechts 181 pagina’s omvat tegenover vorig jaar nog 187..

De verleiding is groot om per programma in te gaan op het aangekondigde nieuwe beleid – of juist niet? – en wat dat dan zou moeten gaan opleveren of kosten. Passen die voornemens wel in het Tij van de (groene, duurzame en sociale) Toekomst voor ons eiland zoals GroenLinks dat graag zou zien? Echter op die details zit niemand te wachten bij de algemene beschouwingen. U toch ook niet? Hopelijk bent u wel geïnteresseerd in een paar aandachtspunten. Wij hebben daarbij in elk geval een aantal vragen aan het college van B&W en komen met een motie.

 

 

Constateringen op hoofdlijnen

GroenLinks start haar algemene beschouwing met een paar constateringen op hoofdlijnen. Schouwen-Duiveland blijft een gemeente die er jaarlijks in slaagt een sluitende begroting te presenteren. Sterker nog: ook al gaan we het 5e jaar in sinds de aanvang van de crisis, opnieuw ziet het er naar uit dat wij voor de komende jaren telkens nog meer baten dan lasten verwachten. Op een begroting van dik 90 miljoen euro per jaar houden wij in 2013 nog zo’n 4 miljoen euro over, aflopend tot nog altijd bijna 2 miljoen euro in 2016. En dat terwijl wij in het afgelopen decennium aan het eind van een jaar doorgaans ook daadwerkelijk positieve resultaten konden noteren. Mede dankzij de taakstellende bezuiniging van 5 miljoen euro per jaar die inmiddels structureel bereikt is. Maar ook omdat er – mede op initiatief van GroenLinks – voor gezorgd is dat de lucht uit de begroting is gehaald en reserves en voorzieningen grondig herzien zijn. Hetgeen ten goede komt aan het vrij besteedbare budget. Dan gaat het toch ook om zo’n 4 miljoen euro per jaar t.o.v. enkele jaren terug.

(Tegen)wind

Het college waarschuwt in haar aanbiedingsbrief nadrukkelijk dat de hand op de knip gehouden moet worden omdat er nog zwaar weer op komst is vanuit Den Haag. Dat zou uit kunnen komen op dik 2 miljoen euro per jaar minder gaf de wethouder in een eerste ruwe schatting aan. En wij zitten middenin overdrachten vanuit provincie en rijk naar gemeenten. Veranderingen in de WIJ (Wet Investering Jongeren), de Wajong, de WMO, de AWBZ, de jeugdzorg, de Wet werken naar vermogen (met afslanken van sociale werkplaatsvoorziening als de Zuidhoek), passend onderwijs: transities die in gang gezet zijn of binnenkort komen en dan zijn wij nog niet compleet. Vaak gepaard gaand met bezuinigingen. Pas rond 2020 lijkt die storm te gaan liggen. En misschien waait de wind dan wel uit een andere gemeente, want het schijnt dat wij op onze schaal niet efficiënt genoeg aan al die nieuwe wettelijke plichten kunnen voldoen.. Moet Schouwen-Duiveland die krimp maar lijdzaam ondergaan? Staat het water ons echt zo na aan de lippen?

(Overstromend) water

Vragen die GroenLinks bezig houden. Vliegt het geld als water door onze vingers naar Den Haag? Of doen we er zelf iets mee? GroenLinks Schouwen-Duiveland blijft voorstander van een gedegen financieel beleid met een sluitende meerjarenbegroting. Laat dat duidelijk zijn. Maar onze algemene reserve is de laatste jaren in rap tempo gegroeid van nog geen 10 miljoen euro naar dik 22 miljoen euro eind 2011. Bij de tussentijdse programmaverantwoording in 2012 bleek dat ook het huidige kalenderjaar weer afgesloten (b)lijkt te gaan worden met een gedegen positief resultaat. Kijken wij naar de begroting van 2013-2016 dan zou hier respectievelijk nog eens zo’n 11 miljoen euro aan toegevoegd worden, te beginnen met dik 4 miljoen in 2013 wanneer het vrij besteedbare budget niet ingevuld wordt. En mocht de voorspelling van de wethouder m.b.t. de effecten uit het nieuwe regeerakkoord bewaarheid worden – 2 miljoen euro per jaar minder - dan houden wij nog altijd een algemene reserve over die meer dan 5 x hoger is dan wat volgens provinciale richtlijnen nodig is.

Ondanks de waarschuwing vanuit het college uit de aanbestedingsbrief wordt dit voor GroenLinks wel wat te veel van het goede. Natuurlijk, er staan mooie investeringen voor de deur in 2013 en 2014: Campus Cultura, Bruinisse, een nieuwe sporthal met bijbehorende buitensporten etc. En dan zijn er nog alle plannen rond de Brouwersdam, die van ons op onderdelen wel een tandje minder mogen. Bovendien de al eerder genoemde veranderingen en onzekerheden. Al deze plannen kunnen (en zullen) financieel tegenvallen (zo leert de ervaring). Echter de sociaal maatschappelijke noden zijn groot. Heden ten dage al: individueel, maar ook voor groepen in onze samenleving.  Daarvoor wil GroenLinks nu iets doen, ook al zijn nog niet alle details bekend.  

Toenames in aantallen uitkeringsgerechtigden, bij het verstrekken van voedselpakketten en bij de aanvragen voor schuldhulpverlening bewijzen de huidige problematiek. Ook de groeiende onzekerheid over wat (nog) mogelijk is na de hervormingen op de arbeidsmarkt, woningmarkt en zorg(voorzieningen) werpt haar schaduw vooruit. Mensen, bedrijven en (maatschappelijke) instellingen vragen zich af of en hoe lang ze dit nog volhouden.  Soms gaat het al niet meer.

Daar komt dan het schatkistbankieren nog eens overheen. Dit zou gunstig zijn om gezamenlijk – rijk, provincie, waterschappen en gemeenten – onder de Europese norm te blijven van maximaal 3% overschrijding op de landelijke begrotingen. Hetgeen de kans verhoogt op hogere bijdragen aan het gemeentefonds op den duur. GroenLinks Schouwen-Duiveland hanteert hier het principe van “eerst zien, dan geloven”. Zij hoopt oprecht dat overleg met de minister in deze nog wat op mag leveren voor de lagere overheden zoals onze gemeente. Kan de wethouder hier al meer over zeggen?

Immers de landelijke overheid heeft zich op andere terreinen – en ook richting de gemeente – de laatste jaren alles behalve een betrouwbare partner getoond! En het zou zo maar kunnen zijn in de ogen van GroenLinks dat er vanuit Den Haag op enig moment een regeling komt die voorschrijft dat gemeenten met de nodige financiële middelen op de plank of in de spaarpot moeten inleveren ter compensatie van lagere overheden die wat minder of geen buffers hebben (opgebouwd). En laten wij niet denken dat dit niet mogelijk is, want in andere overheidssectoren is hiervan al sprake..

Net als enige jaren geleden – toen GroenLinks Schouwen-Duiveland op lokaal niveau als een van de eersten aandrong op het daadwerkelijk grondig nalopen van nut en noodzaak van onze gemeentelijke (bestemmings)reserves en voorzieningen – steekt GroenLinks ook nu haar nek uit door te waarschuwen voor dit landelijke schatkistbankieren en het jaarlijks verder aan laten groeien van de algemene reserves. Hoe zwaar de tijden ook zijn en nog mogen worden. 

Zon(nige toekomst)?

De onlangs geïnstalleerde kinderburgemeester van Schouwen-Duiveland, Annah Kooman uit Zierikzee, is rond 2020 volwassen, maar heeft nu – net als veel van haar medekandidaten – al een scherpe blik op de toekomst. We moeten optreden tegen pesten en er samen tegenaan stelt zij.

Dat is ook wat GroenLinks voor ogen heeft. In de aanbiedingsbrief meldt het college trots dat het uitwerkingsprogramma voor het Tij van de Toekomst in de begroting is verwerkt. GroenLinks wil wel opmerken dat dit feitelijk slechts geldt als aanzet voor alleen de eerste twee W-vragen waar het bij programmabegrotingen altijd omdraait. Alleen “Wat willen we” en “Wat hebben we daarvoor nodig” wordt globaal in beeld gebracht. “Wat mag dit kosten”, de derde W-vraag:? Dat staat nog nergens concreet beschreven in deze begroting op een enkele uitzondering na omdat die al in bestaand beleid past(e). Dat biedt t.z.t. nog alle kansen om te bekijken of ze passen binnen de door GroenLinks gewenste duurzame, groene en sociale toekomst. Of bijgesteld moeten worden.

Diverse vertalingen voor het uitvoeringsprogramma van Tij van de Toekomst mogen rekenen op steun van GroenLinks. Uitgangspunten als het unieke karakter van ons eiland willen behouden en benutten, de mogelijkheden die de natuur en cultuur hierin bieden en dat van iedereen – zowel burger, onderneming, (non-profit)instelling als gemeenschap – verlangd wordt hierin eigen verantwoordelijkheid te nemen bijvoorbeeld. Maatschappelijk verantwoord wel te verstaan. Want het is in onze ogen een utopie te veronderstellen dat iedereen voor zichzelf zou moeten (kunnen) zorgen. We kampen met een economische-, financiële- en eurocrisis. En dan hebben we het nog niet over de ecologische crisis, waarvan de effecten later nog nadrukkelijker gevoeld gaan worden.  Maatregelen uit Europa, Den Haag, de provincie en op lokaal niveau zorgen ervoor dat momenteel bij een groeiend aantal boeren, burgers en bedrijven,  (non profit)instellingen en maatschappelijke organisaties het water aan de lippen staat. Soms is de overstroming al begonnen. In alle geledingen van de bevolking van Schouwen-Duiveland.

Hoogste tijd in de ogen van GroenLinks voor een groene, duurzame sociaal-economische aanpak! Met behoud van onze unieke natuur en cultuur alsmede een beter (leef)milieu, ook voor onze (klein)kinderen. Zonder de lasten op hen af te wentelen. Met kansen voor ons eiland. Dat zijn de aandachtspunten waarop wij graag (per programmabegroting) nog even terugkomen. Waar wij dan aan denken? Dat moge duidelijk zijn uit de diverse kopjes. Uiteraard zijn we benieuwd hoe het college van B&W en de overige partijen hier tegenaan kijken.

Voorstellen van GroenLinks

Maatregelen vanuit o.a. Europa, Den Haag en lagere overheden hebben onze burgers, boeren, bedrijven en belangorganisaties al genoeg gepest. Het water staat hen aan de lippen zoals gemeld. En het tij lijkt nog niet gekeerd. De onzekerheden over wat de komende jaren met al die overdrachten op ons afkomt maken de vraagtekens in deze crisistijden alleen maar groter. Reden waarom de fractie van GroenLinks voornemens is te komen met een motie.

Een motie waarin zij de diverse partijen uit de raad van Schouwen-Duiveland oproept tot een afspraak om een deel van die grote algemene reserve – ter waarde van 2 miljoen euro – te oormerken voor sociaal maatschappelijke noden. Om in het verlengde van die overdrachten en onzekerheden eenmalig te kunnen bijdragen in een vloeiende overgang naar realisering op maat. Waardoor ook voor hen die er niet op eigen kracht kunnen komen een duwtje in de rug mogelijk is. Natuurlijk dienen hierin ook bedrijven en (non profit) instellingen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen. Meer dan dat: maatschappelijk verantwoord ondernemen, duurzaam en met ruimte voor sociale opvang promoten wij als geen ander. Dat vraagt van ons als gemeente het goede voorbeeld! En misschien zijn bedrijven of instellingen dan wel bereid in de toekomst een (geldelijke) bijdrage te leveren aan maatschappelijk verantwoord ondernemen wanneer dit in natura niet mogelijk (b)lijkt? Zou het college willen toezeggen - in het verlengde van bijvoorbeeld de effecten van de WWnV op de Zuidhoek – dit serieus te willen (laten) onderzoeken?

Dit kost geld en energie. Het eerste is mogelijk, het tweede is evenmin een probleem voor Schouwen-Duiveland. Immers in Tij van de Toekomst is vastgesteld dat wij op zoek moeten naar (nog meer) kansen op zelfvoorziening in onze energiebehoefte.

Volgens de fractie van GroenLinks bieden wind, water en zon voor de komend jaren meer duurzame, innovatieve  mogelijkheden. Niet alleen watergerelateerd, al is water natuurlijk een prachtige bron voor nieuwe vormen van energie(ontwikkeling). Dat geldt natuurlijk ook voor de zon en de wind. Daarnaast biedt ons eiland nog veel meer mogelijkheden. Wat te denken van energie uit biomassa, speciale grassen op zilte gronden en een bio-based economie? Droom lekker verder zegt u nu misschien? Het is hier niet de plaats voor een betoog alsof de verkiezingen eraan komen. Maar GroenLinks vraagt of er gelden vrijgemaakt kunnen worden voor onderzoek in deze. Wellicht met naast de komst van een kustlaboratorium ruimte voor een energiekenniscentrum, waarbij dan de diverse duurzame vormen van energie ook daadwerkelijk op ons eiland uitgeprobeerd kunnen worden. Uiteraard in samenwerking met partijen die daar meer in te zeggen hebben zoals de provincie, waterschappen, energieleveranciers (Delta, maar ook private investeerders), HZ en de Universiteit van Wageningen.  

Ook op andere beleidsterreinen in de diverse programmabegrotingen biedt een aanpak vanuit energie(besparing) tal van kansen. Wanneer burgers, ondernemers, maatschappelijke instellingen, leefgemeenschappen en zeker de gemeente hierin energiek de handen ineen durven te slaan is GroenLinks ervan overtuigd dat alle bovengenoemde maatregelen alsook de krimp geen belemmeringen hoeven te zijn, maar juist een inspiratie om te doen waar de kinderburgemeester al om vroeg: er samen tegenaan gaan. Elkaar niet (laten weg)pesten, maar vitaal aan de slag voor een Schouwen-Duiveland waar het prettig wonen, werken en verblijven is. Voor jong en oud, voor nu en later.  Dat mag wat kosten. Uit die 4,2 miljoen euro aan vrij besteedbare middelen voor 2013 of uit de algemene reserves. Met zo’n buffer is dat verantwoord in onze ogen. Ook met alle onzekerheden en het zware weer dat voor de deur staat komt het gedegen financiële beleid van onze gemeente dan niet in gevaar stelt GroenLinks. Hieronder volgen nog enkele aandachtspunten per programma.

 

Plussen en minnen per programmabegroting

Veiligheid en integrale handhaving

Belangrijk dat mensen zich veilig voelen op ons eiland, of ze hier nu verblijven, werken of wonen. Meestal is dit het geval zo blijkt. Er zijn goede maatregelen genomen. Wel is fractie GroenLinks benieuwd of overdracht brandweer naar Veiligheidsregio Zeeland effectief zal blijken te zijn of dat juist afstand groter wordt? Ook vraagtekens bij de kosten van de VRZ en het Veiligheidshuis incl. het project “Laat ze niet (ver)zuipen”. GroenLinks zal kritisch volgen wat waarvoor aan besteed wordt.

Verkeer en openbare ruimte

Goed te constateren dat overal LED-verlichting toeneemt. GroenLinks zal kritisch blijven op energieverbruik gemeentehuis/overige gebouwen. Idem op handhaving regels voor vrachtverkeer in binnenstad. Wij betreuren mislukken distributiecentrum. Komen er meer elektrische oplaadpunten voor fietsen/auto’s? Openbaar vervoer hoort bij provincie, maar o zo nodig incl. regiotaxi. Inzet chauffeurs buurtbus als opzet naar buschauffeur? Investeren op aansluitend netwerk voetpaden, fietspaden, ruiterpaden: prima. Mag wat meer ten koste van investeringen jachthaven vd toekomst. 

Lokale economie en recreatie

GroenLinks: eens met belang watergerelateerde economie en erkent belang toerisme en recreatie. Maar krijgt teveel nadruk. Zeker bij Brouwersdam/jachthaven vd toekomst. Liggen ook kansen op andere terreinen: geen schaalvergroting in landbouw, wel geld beschikbaar stellen voor onderzoek naar ander duurzame vormen zoals meer (binnen) aquateelt, binnendijkse- en buitendijkse zilte teelt. Bio-based economie promoten; Schouwen-Duiveland niet alleen zelfvoorzienend in duurzame energievormen; ook experimenteercentrum voor zon-, wind-, getijde-, bio-, aardwarmte etc.

Onderwijs

Groot gemis dat onderwijsvisie er nog steeds niet ligt! Eerste concepten lagen al klaar in 2010. Begroting vermeldt iets over huisvesting met o.i. totaal verkeerde insteek over ontvlechting combischolen. Juist vanwege krimp en komst passend onderwijs, alsmede mogelijk maken/houden van overige voorzieningen in onze kernen streeft GroenLinks juist naar samenwerkingsvormen. Vraagt veel (meer) verantwoordelijkheid voor gemeente als regisseur! Onderwijsvisie noodzakelijk voor betere invulling van dit hoofdstuk. GroenLinks ziet daarnaast dus mogelijkheden voor jongeren op MBO, HBO en wetenschappelijke (energie)terrein, wellicht gekoppeld aan kustlaboratorium en andere vormen van duurzame landbouw.

Cultuur en sport

Mooi voorbeeld van wat samen bereikt kan worden: zowel de nieuwe sporthal, de buitensporten alsook het behoud van voorzieningen is of wordt bereikt. Campus Cultura, Centree, alles in en rond de grote kerk: cultuur krijgt een kans. Ook de erfgoednota biedt goede kansen. Wat GroenLinks betreft mogen goede initiatieven in deze best wat extra’s kosten om op te starten. Te halen uit de vrij besteedbare ruimte of uit de reserves met het oog op Tij van de Toekomst.

Werk en inkomen

Het uitgangspunt om van iedereen te vragen eigen verantwoordelijkheid te nemen en te bekijken wat iemand nog wel kan is goed. Echter GroenLinks heeft ook enorme zorgen over alles wat op ons afkomt als gemeente om te (gaan) regelen. In crisistijden als deze. Met groeiende aantallen uitkeringsgerechtigden. Jeugdzorg, WMO, AWBZ, WWnV (SW), passend onderwijs etc.  Niet afschuiven op anderen. Instellen centrum voor duurzame arbeid is mooi. Maar als instituut? Of als echte hulp? Overgang zal veel vergen van personen, bedrijven, instellingen en gemeente. Pas rond 2020 alles gerealiseerd. Daarom komt GroenLinks met motie om sociaal-maatschappelijke noden voortvloeiend uit al deze transities, geleidelijk te kunnen laten verlopen. Karakter a la afspraak Tij van de Toekomst, dus uit algemene reserve hier maximaal 2 miljoen voor beschikbaar houden.

Milieu

GroenLinks betreurt het al geruime tijd dat vooruitlopend op een evt. reorganisatie dit hoofdstuk uit de begroting niet meer aandacht en inzet krijgt. Juist wie stelt zuinig te willen zijn op de mooie waarden van ons eiland en ruimte te willen geven voor ontwikkeling van nieuwe duurzame vormen van energie, (woning)bouw, bedrijvigheid en landbouw naast alle watergerelateerde plannen als jachthaven van de toekomst, Brouwersdam etc. zou hier veel meer op moeten inzetten. Te vaak hebben wij de laatste tijd gezien dat milieuonderzoeken onvolledig waren. Het milieubeleidsplan is nog  steeds niet af. Wellicht komt GroenLinks i.s.m. andere partijen hiervoor nog met een motie.

Bouwen aan ruimte

Niet te ambitieus a.u.b.! GroenLinks heeft al vaker gewaarschuwd voor te grootse plannen.  Bij Waterrijk/Noorderpolder lopen we nu het risico dat braakliggende stukken grond verpauperen. Hoe staat het college tegenover het idee om daar – zolang er nog niets concreets is ingevuld – ruimte vrij te geven voor tijdelijk moes- of bloementuinen voor en door bewoners/omgeving? Zo gauw mogelijk aan de slag met krimpscenario, onderwijsvisie en woonvisie. Hou kernen leefbaar. Krimp biedt ook vitale kansen, vraagt alleen afstappen van vaste paden en vergt moed: behoefte aan (sociale) woningen voor starters, eigen inwoners, nieuwelingen zijn in beeld. Idem voor recreatiewoningen. Geen permanente bewoning bij Brouwersdam. Maar dit was toch nodig volgens de wethouder als deelbekostiging van het hele project. Klopt dit nog steeds?  

Bestuur

GroenLinks is benieuwd hoe het proces van lean- en mean maken voortgang krijgt. Idem P&C-cyclus. Bovendien kijkt GroenLinks verwachtingsvol uit naar aangekondigde herziening/samenvoeging diverse begrotingsprogramma’s. Betekent dit ook dat er aan de interne organisatie/afdelingen gesleuteld gaat worden? Wellicht kan de gemeente dan niet alleen mooie financiële cijfers  overhandigen maar ook  nog meer stijgende waarderingscijfers. Juist daardoor ook nog wat meer openingen creërend voor de burger als partner. Wij als raad zullen ook ons oor te luister moeten (blijven) leggen bij hen die hier wonen, werken en verblijven om tot in lengte van jaren te kunnen blijven zeggen: ook voor onze kinderen en kleinkinderen is het goed (ver)toeven in een gezonde, duurzame en sociale gemeente die haar zaakjes voor elkaar heeft. GroenLinks denkt graag mee om die koers samen nader uit te werken.